Mleczaj rydz, rydz
© Thomas Brandt – stock.adobe.com
Mleczaj rydz, rydz (Lactarius deliciosus) to gatunek jadalnego grzyba z rodziny gołąbkowatych, wydzielający pomarańczowy sok. Pachnie lekko słodkimi owocami, a mleczko ma marchewkowy smak. Rydze uchodzą za jedne z najsmaczniejszych grzybów. Są wręcz wyborne, łagodne w smaku. Owocniki starsze mają ostrzejszy, pieprzny smak.
Występowanie i środowisko PL
Rydze rosną głównie w lasach iglastych, świerkowych lub sosnowych, zwykle na prześwitach i polanach. Preferuje wapienne podłoże.
Tryb życia i zachowanie
Owocniki pojawiają się od lipca do listopada.
Morfologia i anatomia
Kapelusz ma 4-12 cm średnicy. Trzon ma 3-7 cm wysokości.
Kapelusz pomarańczowy, wklęsły, z koncentrycznymi pręgami, bardzo długo z podwiniętym brzegiem.
Blaszki są pomarańczowe. Przy nacisku zielenieją.
Miąższ jest jasnopomarańczowy, zwarty, czasem kruchy.
Trzon cylindryczny i krótki, pusty w środku, z jamkami na powierzchni, węższy w dolnej części.
Podobne gatunki
Podobny do rydza jest mleczaj wełnianka, zwany fałszywym rydzem i jest niestety trujący. Wełnianka ma, jak sama nazwa wskazuje, wełnisty skraj kapelusza, biały sok oraz rośnie pod brzozami.
Nieco podobny jest też mleczaj dołkowany, ale jest on żółtobrązowy, sok jaki wydziela jest jasny i zmienia kolor po chwili na żółty. Smak mleczka jest ostry. Niestety również jest trujący.
Kolejne podobne gatunki to mleczaj czerwieniejący, modrzewiowy, świerkowy, zieleniejący. Większość jest jadalna.
Porównanie gatunków podobnych
Różne gatunki można ze sobą pomylić, a pomyłka może być tragiczna w skutkach. Dzięki naszej porównywarce łatwiej można stwierdzić jak wygląda dany grzyb w zestawieniu z podobnymi gatunkami, nauczuć się jak rozpoznać właśniwy gatunek i jak odróżnić go od innego. Są tu ujęte tylko wybrane cechy gatunkowe. Zestawienie ma charakter poglądowy. Nic nie zastąpi doświadczenia w zbieraniu grzybów.
Smak: marchewkowy, ostry
Zapach: owocowy
Zdatność: jadalny
Środowisko: lasy iglaste
Kształt: grzyb blaszkowy
Tryb życia: grzyb mikoryzowy
Mleczko marchewkowo-czerwone, potem szarozielone, o łagodnym, marchewkowym smaku.
Smak: ostry
Zapach: owocowy
Zdatność: trujący
Środowisko: lasy liściaste
Kształt: grzyb blaszkowy
Tryb życia: grzyb mikoryzowy
Ma wełnisty skraj kapelusza, wydziela biały sok o ostrym, palącym smaku.
Smak: owocowy
Zapach: gorzki
Zdatność: jadalny
Środowisko: lasy iglaste
Kształt: grzyb blaszkowy
Tryb życia: grzyb mikoryzowy
Wydziela pomarańczowe mleczko, po kwadransie czerwieniejące, najpierw łagodne w smaku, później nieco palące.
Smak: gorzki
Zapach: owocowy
Zdatność: jadalny
Środowisko: lasy iglaste
Kształt: grzyb blaszkowy
Tryb życia: grzyb mikoryzowy
Wydziela pomarańczowo-czerwone mleczko, lekko gorzkawe. Po godzinie mleczko brązowieje.
Smak: brak danych
Zapach: owocowy
Zdatność: trujący
Środowisko: lasy iglaste
Kształt: grzyb blaszkowy
Tryb życia: grzyb mikoryzowy
Wydziela białe, ostre w smaku mleczko, które po chwili przyjmuje żółtą barwę.
Rozmnażanie
Zarodniki żółtawe.
Ochrona i zagrożenia
Brak danych.
Ciekawostki
Najlepiej smakuje smażony i marynowany w occie.
Regionalne nazwy rydza to: rydzyk, ryżyk, rydz prawdziwy, rydz pański, smaczny rydz.
Pytania
Jak rozpoznać rydza?
Oprócz wyglądu, którego opis jest powyżej warto sprawdzić pomarańczowy sok, który ma smak marchewki. Sok wydziela się po uszkodzeniu miąższu i po chwili zielenieje. Charakterystyczny jest pomarańczowy kolor i ciemniejsze okręgi o wspólnym środku na kapeluszu.
Czy rydz jest jadalny, czy trujący?
Jest jadalny i wyśmienity.
Jak przyrządzić rydze?
Rydze są wyborne. Najlepsze są smażone na maśle, panierowane najlepiej delikatnie w mące. Grzybów tych nie powinno się przed przyrządzeniem myć, tylko oczyścić pędzelkiem, szczotką lub innym narzędziem. Umyte rydze nie nadają się do smażenia. Zwykle trzon usuwa się i pozostawia sam kapelusz - zawsze tuż przed smażeniem. Aby nie pozbyć grzybów mleczka, rydze wykręca się ze ściółki, nie ścina się ich nożykiem. Te rydze, które utraciły mleczko są gorzkawe. Delikatnie panierowane kapelusze rydzów smażymy na patelni na maśle z każdej strony. Przyprawiamy wedle uznania.
Czy rydze nadają się do suszenia?
Nie.
Czy rydze marynuje się w occie?
Rydze nadają się do marynowania w occie i w takiej postaci (młode osobniki) są wyborne.
Czy rydze nadają się do głębokiego mrożenia?
Po sparzeniu tak.
Cechy
lasy iglaste
gatunek jadalny
grzyb mikoryzowy
Zbieranie grzybów wymaga ich dobrej znajomości i dużego doświadczenia w ich zbieraniu. Każdego roku w wyniku złej identyfikacji gatunków grzybów umiera sporo ludzi w Polsce. Nie zbieraj i nie jedz grzybów, których nie znasz lub co do których masz jakiekolwiek wątpliwości. Pamiętaj, że często gatunki jadalne i trujące są do siebie bardzo podobne, szczególnie w przypadku młodych owocników. Często identyfikacja tylko na podstawie zdjęcia może być nieco myląca. Przy identyfikacji gatunku trzeba uwzlędniać wiele czynników, a więc atlas grzybów może jedynie wspierać grzybiarza w identyfikacji gatunku, nie może jednak zastąpić doświadczenia i zdrowego rozsądku. Właściciel strony nie bierze odpowiedzialności za zbieranie i spożywanie grzybów przez użytkowników serwisu.
Kalendarz przyrody
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania owocników mleczaja rydza. |
Pokrewne gatunki grzybów
- mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus))
- mleczaj smaczny (Lactarius volemus)
- mleczaj biel, mleczaj palący (Lactarius piperatus)
- mleczaj chrząstka (Lactarius vellereus)
- mleczaj ciemny (Lactarius picinus)
- mleczaj dołkowany (Lactarius scrobiculatus)
- mleczaj jodłowy, mleczaj późnojesienny (Lactarius salmonicolor)
- mleczaj paskudnik (Lactarius necator)
- mleczaj przebarwiony (Lactarius fluens)
- mleczaj przydymiony (Lactarius lignyotus)
- mleczaj rudy (Lactarius rufus)
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- Markus Fluck – Atlas grzybów - oznaczanie zbiór użytkowanie, 978-83-7175-858-4, Delta 2015
- Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
- Hans E.Laux – Atlas grzybów jadalnych i trujących, ISBN 978-83-7773-304-2, RM 2014
- Ewald Gerhardt – Grzyby - Wielki ilustrowany przewodnik., ISBN 83-7404-513-2, Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o. Klub dla Ciebie 2006
- Aurel Dermek, Albert Pilat – Poznajemy grzyby, ISBN 83-04-02963-4, OSSOLINEUM 1988
- Justyna Kołek, Ewa Furtak – Grzybownik, ISBN 978-83-8103-503-3, Pascal 2019
© medianauka.pl, 2021-02-08, GAT-638994